Fotoreportaż In Velo Veritas 2023

Człowiek zawsze miał wielkie marzenia. Wizje. Popychało go – z dala od tego, co już zna. Odkrywać nowe, obce. To nieznane. Pokonywać długie dystanse, wielkie odległości chciał. Mobilny chciał być. Zawsze iść naprzód.
Podbić świat.

Jak można iść dalej siłą własnych mięśni, to trochę zapomnieliśmy. Jak to jest, samemu, siłą własnych mięśni iść naprzód. To zostało zapomniane po drodze. Prawdziwa wolność, niezależność.
Ale uważaj, jest coś, co nadal się liczy: Rama ze stali, dwa koła i twoje dwie stopy. Nic więcej nie potrzebujesz do wolności*.

*Skrócone intro z „In Velo Veritas – der Film“

Na przykład Christoph Sanders, alias Crispinus z Drezna. Ten człowiek przyjechał rowerem – nie po raz pierwszy, jak mi się wydaje. (Czy może go mylę z Tino Knauth z Berlina, również stałym bywalcem IVV i który również własnymi siłami dotarł tam ze swoimi kumplami z berlińskiego Eisenschweinkader? Nieważne.)
Dobre 500 kilometrów, rozłożone na piątek i sobotę. A w niedzielę na dokładkę epicka runda wyprawy na klasycznych rowerach szosowych z tego roku na dystansie 209 kilometrów i 2.700 metrów wzniesień. Dlaczego? "Wrażenia są głębsze", mówi retro-randonneur.
Dystanse takie jak długi dystans In Velo Veritas, która właśnie po raz jedenasty przejechała przez Weinviertel, Niemiec zazwyczaj zjada na śniadanie. Ponieważ od kiedy ponad dekadę temu postanowił wziąć udział w Paris-Brest-Paris, dalekie trasy nie dają mu spokoju.

Jako wzorzec dla In Velo Veritas zazwyczaj wymienia się l’Eroica – pierwszą, teraz globalnie udaną retro-wycieczkę w Gaiole in Chianti we Włoszech, która zapoczątkowała renesans klasyków od 1997 roku. I to jest prawda, jeśli chodzi o bezpośrednią historię powstania.
Ale nawet ten legendarny trendsetter składa hołd starszym prekursorom podczas swojej jazdy po słynnych „strade bianche”. Zawodom, dla których pokonania, biorąc pod uwagę ówczesną infrastrukturę, warunki trasy, zwyczaje żywieniowe czy standardy odzieżowe, potrzebna była spora dawka odwagi, szaleństwa i zdolności do cierpienia – nie wspominając o stanie techniki rowerowej: Pierwszym edycjom Tour de France, Giro d’Italia, czy, nieco później, Vuelta a Espana; wczesnym wyścigom jednodniowym jak Paris-Roubaix, Mediolan-San Remo czy Ronde van Vlaanderen; brutalnie długim próbom w stylu początkowych wyścigów sześciodniowych (faktycznie solo i bez przerw) lub End-to-End Tour w Wielkiej Brytanii (1440 km).

Dystans trasy wycieczki po Weinviertel jest w porównaniu dość łagodny. Przecież chce się przekazać iskrę entuzjazmu możliwie szeroko, a nie tylko obracać ją w małym kręgu uprzywilejowanych kondycyjnie.
Do wyboru, obok wspomnianej już „Epickiej”, stoją jeszcze wymagające 140 i przyjemne 70 kilometrów – które zresztą nigdy nie są takie same, co najwyżej podobne w pewnych odcinkach. Ponieważ In Velo Veritas zmienia swoją lokalizację startu i mety co roku. W tym roku po raz pierwszy na programie: stolica powiatu Mistelbach, na północnym wschodzie Dolnej Austrii.

Z sali miejskiej ruszyliśmy więc, prognoza pogody była idealna, obfite śniadanie. I to, co zapowiadało się już poprzedniego dnia między stoiskami z pchlim targiem, rozgrzewką, duszonym dzikiem i najwyższej jakości dźwiękiem winylowym od DJ Moneypenny pod wrażeniem, ponad 120-letnim krwawnikiem na przedpolu centrum wydarzeń, stało się rzeczywistością: 900 uczestników, nowy rekord frekwencji!

Jest to tym bardziej zaskakujące, że regulamin In Velo Veritas, w przeciwieństwie do na przykład Paris-Brest-Paris, zna jedno istotne ograniczenie. W IVV, która jest o 122 lata młodsza, dozwolony jest wyłącznie starszy sprzęt. Według regulaminu muszą to być rowery wyścigowe z rocznika 1987 lub starsze, bądź autentyczne repliki.
Oczywiście ma to swoje uzasadnienie. W drugiej połowie lat 80. szereg wynalazków - indeksowane dźwignie przerzutki, w których każdy bieg zatrzymuje się na swoim miejscu, pedały klikowe, które zapewniały znacznie więcej wsparcia i siły oraz w końcu dźwignie hamulcowe, eliminujące uciążliwe sięganie do dolnej rury w celu zmiany biegów - zapoczątkowały nowoczesność w kolarstwie szosowym. A wystawa vintage, która oddaje cześć minionym czasom, stylom i cnotom, chce naturalnie ten postęp wyhamować.

Christoph Sanders jeździ prawie zawsze na takim materiale - nawet podczas Paris-Brest-Paris. Nie ma przecież nic przeciwko, są tak lekko stąpające, jak niektóre z tych wyrobów pędzą przez zakręty, tak wytrzymałe są te pozornie przestarzałe materiały i tak łatwo, jak doświadczeni mechanicy na stacjach obsługi szybko naprawiają te rzeczy, gdy coś się jednak zdarzy.
Ale większość peletonu IVV była dostrzegalna brak rutyny w obchodzeniu się z klasycznymi pięknościami. Również mnie zdradzało skrobanie metalowej klatki pedału o podłogę jako amatorkę przed konstrukcją z paskami. Pęcherze na moich palcach zdradzały po 80 kilometrach, że zwykle trzymam w dłoniach wygodniejsze kształtem kierownice i wydatnie mniej siły wykorzystuję do hamowania. Przede wszystkim jednak moje nogi sygnalizowały mi od startu, że nie jestem już wystarczająco bohaterką dla bohaterskiego korbowodu.

Właśnie wtedy zupełnie bezczelnie stanęła nam na drodze ściana, bezpośrednio w górę do regionu winiarskiego. A po pięciu kilometrach natychmiast następna, jeszcze nieco bardziej stroma. Miałem wrażenie, że po około 30 minutach jazdy pokonaliśmy połowę przyległych 1600 metrów wysokości.
Ale jakie fantastyczne widoki, jakie niemal surrealistycznie ukształtowane krajobrazy, jakie intensywne gry kolorów kryły się za tym nagłym początkiem! Po lewej winorośla, a po prawej pola jęczmienia lub odwrotnie, nad głową błękitne niebo, poniżej głębokoczerwony mak polny, a dookoła dzięki umiarkowanie ciepłemu wczesnemu latu wszystko zielone, o tydzień lub dwa bardziej niż zazwyczaj.
Później rzepak spotkał się z wczesnymi wiśniami, szybki zając polny z eleganckim krogulcem, monumentalne wiatraki z odważnie naciągniętym prądem.

I kiedy tuż po dwunastym kilometrze pojawiła się już pierwsza piwniczna uliczka, wydawało się, że wszystko zostało powiedziane i zobaczone. Tymczasem właśnie tam Weinviertel naprawdę zyskiwało na tempie, huśtając się i falując w górę i w dół, opadało i znów się unosiło.
Drogi wąwozowe, polne, rowerowe, leśne. Kolumnada z widokiem na zamek, punkt fotograficzny z widokiem na twierdzę, wapienne równiny z widokiem na klify. Marterberg, Galgenberg, Buschberg. Las Tannauwald, Leiser Wald, las znaków. Gdzie, proszę, jest toaleta?

Ledwo mogąc wytrzymać to staccato wspaniałości, opadłem z sił przy stoiskach z napojami. Czy najwcześniejsze pokolenie kolarzy z końca XIX wieku mogło choć w przybliżeniu przeczuwać, jaką radość i przyjemność sprawi ludziom 130 lat później podążanie ich śladami?
Choć mówienie „podążanie ich śladami” to prawie bluźnierstwo. My mamy wolnobiegi, najwyższej jakości. Mamy hamulce, choć słabe, i przerzutki, aczkolwiek ciężko działające. Mamy opony pneumatyczne, przeważnie szczelne, i może potajemnie schowaliśmy nowoczesną kurtkę przeciwdeszczową. Pierwsi bohaterowie szos – bohaterki były w dużej mierze wykluczone – nie mieli nic z tego.

Gdy 117 uczestników wyścigu na dystansie Wiedeń-Berlin zebrało się 29 czerwca 1893 roku w Floridsdorf na starcie, były to sztywne zębatki bezpośrednio połączone z tylną piastą (czyli tylko jeden bieg i konieczność ciągłego pedałowania), niebezpiecznie wygięte do tyłu kierownice, szerokie spodnie i ogromne lampy naftowe, to wszystko było ówcześnie szczytem techniki. Prawdopodobnie świeżo wprowadzone na rynek opony Dunlopa jeszcze nie były dostępne na każdym rowerze.
Nic więc dziwnego, że dzielni „herrfahrerzy”, czyli amatorzy, na swoich nierównych oponach pełnych gumy szczególnie źle znosili lokalne złe, „nieutwardzone” drogi. Dodatkowo borykali się z kaprysami pogody. Dwa silne burze znacznie utrudniały życie często zupełnie nieodpowiednio wyposażonym uczestnikom.

Wydarzenie sportowe, które na starcie i mecie śledziły tysiące widzów i było okolone dniem pełnym festiwalu - wyścigi, przyjęcia, korowody, zwiedzanie miasta - jest uważane za godzinę narodzin kolarstwa szosowego w Niemczech i Austrii, a także za wyzwalacz prawdziwego boomu na rowery. Jego podstawowym celem było jednakże wykazanie wydajności i trwałości wtedy jeszcze młodego produktu jakim był rower.
Poprzedziła ją jazda na dystansie 583 kilometrów przez oficerów z niemieckiego i austro-węgierskiego wojska. Konie i rowery rywalizowały w tym czasie o miano lepszego, indywidualnego środka transportu, dlatego regularnie odbywały się sportowe porównania między rowerzystami a jeźdźcami. Jednakże od dystansowego rajdu jesienią 1892 roku, stalowe rumaki były trzymane z daleka. Armie prawdopodobnie obawiały się obnażenia słabości swoich kawalerii.
I słusznie. Najszybszy jeździec potrzebował na pokonanie dystansu 71 godzin i 40 minut. Legendarny Josef Fischer, zwycięzca wyścigu rowerowego, dotarł do Berlina, gdzie wtedy zresztą jazda na rowerze była ogólnie zakazana i uważana za ekscentryczne hobby zamożnych, po 31:00:22,4 godzinach. W ciągu tygodnia padło 30 z 250 wykorzystanych koni, włącznie z tymi należącymi do zwycięzców. O takich późnych skutkach wśród startujących rowerzystów nie wiadomo. I to pomimo okrutnie wyglądającego zaopatrzenia, jak na przykład "kubek mleka z koniakiem" dla zajmującego trzecie miejsce Franza Gergera.

Powrót do nowoczesności, bo tutaj czekało czyste szczęście. Gałęzie potężnych wierzb wisiały nisko nad brzegiem stawu w Katzelsdorfie, oferując cień. Rozmowy przy stolikach szumiały przyjemnie. Jezioro spoczywało w ciszy.
Przerwy i delektowanie się należą do In Velo Veritas tak samo jak pedałowanie, hamowanie i kierowanie. A zatrzymanie się jest naprawdę łatwe!

W Katzelsdorfie gospodarz wsi Bauer z Bernhardstalu z energiczną pomocą miejscowej straży pożarnej zaserwował bufet śniadaniowy, który mógłby dać punkty niejednemu hotelowi czterogwiazdkowemu. A później przeszedł na domowe posiłki, które ożywiły nawet najbardziej zmęczone nogi: pieczony lub grillowany kurczak, gulasz wołowy, Kaspressknödel, nawet Blunzengröstl.
Z kolei w Staatz dobre dusze centrum wydarzeń udowodniły, że sałatka z kiełbasy nie jest taka sama jak każda inna i że curry z ciecierzycy, jeśli dobrze przygotowane, może nawet godnie zastąpić niestety już zjedzony Kaiserschmarrn. Spektakularnie usytuowane u podnóża klifu w Staatz przed kochliwie odnowionym Schüttkasten zamku, producenci osobiście podawali nam sok jabłkowy, sok winogronowy i wspaniały Kaiserspritzer; a znowu było smakowite "Helles Grad", prosto z Siebenhirten w Mistelbach.
Harrys Schmankerlexpress w barokowym Schüttkasten w Klement w końcu zapewnił ratunkową przekąskę w samą porę, pikantną lub słodką: najwyższej jakości sałatka makaronowa, świeże truskawki, kawa i ciasto - mmmhhhh!
Kto by chciał, kto by mógł przejść obok takich smakołyków bez zatrzymywania się?

W końcu musiało to nastąpić. I nagrodą za zmotywowanie się nie kazało na siebie długo czekać. Bo spotkałem Fritza Frauenschuh.
Już wcześniej zwróciłem uwagę na opalonego, siwego seniora. Z naklejkami Schartner Bombe na swoim nieco zużytym Peugeot z 1965 roku, widać było, że wybrał zbyt małe przełożenie, aby zmagać się z podjazdem, aż w końcu nie mógł już dalej. Jego postawa zdradzała, że to stary wyga, a mięśnie pod już dość zwiotczałą skórą wciąż wyglądały na bardzo sprawne.
I rzeczywiście: 82 lata ma ten mieszkaniec Mondsee, tym samym najstarszy uczestnik tegorocznej In Velo Veritas. I ma wielkie plany: "Żeby w emeryturze jeździć tam, gdzie nigdy nie dotarłbym samochodem."

Zaczęliśmy rozmowę, on pełen energii, ja ciekawy i zafascynowany. Lata 60-te w legendarnym zespole wyścigowym Schartner Bombe były jego złotym okresem sportowym. Nigdy nie udało mu się dotrzeć do Tour of Austria, ale w dobrych dniach był cennym pomocnikiem dla braci Ludwig i Rudolf Kretz, Roman Humenberger, Rolf Eberl & Co. Nazywali go "Schuh", "bo Frauenschuh było dla nich za długie", uśmiechnął się były piekarz. Jego największy sukces? Dziesiąte miejsce w mistrzostwach górskich, "chociaż wszyscy byli na miejscu."